Projekt edukacyjny umożliwia nauczycielom i nauczycielkom lepsze poznanie uczniów i uczennic. Jego największą zaletą jest zmiana perspektywy. Dzięki jego zastosowaniu zmienia się sposób, w jaki jest przekazywana wiedza. Nauczyciele i nauczycielki realizujący projekty, m.in. w ramach programu Edukacja Inspiracja, są osobami towarzyszącymi w zdobywaniu wiedzy, natomiast uczniowie i uczennice są sprawczymi poszukiwaczami i poszukiwaczkami nowych umiejętności. O czym należy pamiętać, jeśli chce się zacząć swoją przygodę z metodą projektu edukacyjnego?

Zastanów się z czym/kim wchodzisz w projekt edukacyjny

Przed podjęciem się pracy metodą projektową powinniście zastanowić się nad kilkoma kwestiami, które usprawnią dalszą pracę.

Po pierwsze, cele projektu edukacyjnego. Aby dobrze określić to, co mają osiągnąć uczniowie i uczennice może pomóc analiza SWOT (Strengths – silne strony, Weaknesses – słabe strony, Opportunities – szanse, okazje i Threats – zagrożenia). Warto też przemyśleć, w jaki sposób sprawdzić realizację tych celów. Pamiętaj! Stworzenie prezentacji multimedialnej czy napisanie testu nie są celem, ale sposobem realizacji celu.

Po drugie, zespół projektowy. Na samym początku warto rozpocząć pracę z jedną klasą, realizując metodą projektu na przykład rozdział z podręcznika. Zaproś swoich uczniów i uczennice do tego, żeby mogli wymyślić zadania, które zbliżą ich do realizacji wcześniej postawionego celu.

Po trzecie, zasoby. Pomyślcie o zasobach szeroko – nie tylko o tym, co materialne (dostęp do sal lekcyjnych, sprzętu, materiałów), ale również o waszych kompetencjach i doświadczeniu. Warto zastanowić się w jakich zadaniach młode osoby czują się mocne, a w jakich potrzebują Waszego wsparcia.

Posłuchaj, zanim zaczniesz mówić

Jedną z kluczowych kompetencji, która pomaga w realizacji projektu edukacyjnego, jest umiejętność aktywnego słuchania. Jest to taka umiejętność, która zakłada, że rozmówca daje przestrzeń do swobodnego wyrażania się, nie narzuca swojego zdania, jest w kontakcie z innymi osobami. Warto zastanowić się nad tym, jak słuchamy młodych osób – na ile tworzy się atmosferę otwartości i całościowej akceptacji zdania innych. Aby łatwiej przyszło nam wdrożenie aktywnego słuchania, należy wejść w dyskusję z otwartością na zdania innych, bez wcześniejszych osądów. Czasami lepiej uciszyć swojego “wewnętrznego krytyka”, gdyż może zagłuszać wartościowe myśli innych osób.

Odważ się oddać zadania

Ważnym modelem zaangażowania dzieci i młodzieży w projekcie edukacyjnym jest drabina Harta (drabina uczestnictwa), która ocenia rzeczywistą partycypację młodych osób w zależności od stopnia oddawania im możliwości podejmowania decyzji. Oznacza to, że na samym dole drabiny znajdują się czynności podejmowane bez konsultacji z młodzieżą aż po samodzielną realizację projektów. Bardzo często w projektach udział młodych osób jest ograniczony do konsultacji, pytania się o ich zdanie oraz realizację postawionych zadań. Odważmy się oddać uczniom i uczennicom stery. Pozwólmy im koordynować swoją pracę. Niech koordynują budżet projektu i w ramach swoich umiejętności zarządzają sytuacjami kryzysowymi. Dorośli powinni stanąć z boku i bardziej „asekurować” niż samodzielnie kierować całym procesem. Niesie to za sobą oczywiście konsekwencję tego, że nie wszystko może się udać. Pamiętajmy jednak, że w metodzie projektu ważniejszy jest sam proces niż jego efekt końcowy.

Stwórzcie bezpieczną przestrzeń na popełnianie błędów

Od pewnego czasu, w fundacji Szkoła z Klasą goszczą WielBłędy – urocze maskotki, a jednocześnie świetne narzędzie edukacyjne. Każda z nich uosabia inny błąd popełniany podczas procesu projektowego. W edukacji niezwykle dobre efekty daje atmosfera otwartości na popełnianie błędów. Z perspektywy nauczania ważniejsze jest to, w jaki sposób młode osoby naprawią swoje błędy, zastanowią się co było ich przyczyną, niż samo ich popełnianie. Pierwszym krokiem do wprowadzenia takiego procesu jest unikanie jednoznacznych ocen zły-dobry, jedynka-szóstka. Lepsze rozwiązanie stanowi udzielanie informacji zwrotnej, która pokazuje dobre strony i elementy do poprawy. Dodatkowo ważnym dla nas podejściem jest Design Thinking, które zakłada, że podczas każdego z etapów, szczególnie w trakcie prototypowania, zastanawiamy się nad tym jak można usprawnić dzieło. Dobrze, żeby osoba nauczająca wskazała tropy, w jaki sposób można poprawić dane tematy.

Snuj opowieść o Waszym projekcie edukacyjnym

Nowa edukacja potrzebuje dobrych historii. Każda nowa społeczność zaczyna istnieć dopiero wtedy, kiedy będzie miała własną opowieść, swoich bohaterów, zwroty akcji, dobre i złe charaktery. Projekt może być idealną okazją do zapoczątkowania takiej historii. W tym przypadku może pomóc łuk narracyjny – jest to narzędzie, które opisuje z jakich elementów są złożone opowieści i w jakich momentach się pojawiają. Warto przyglądać się swoim projektom i zastanawiać się, jaki jest ich główny wątek. Wspieranie młodych osób? Pomoc innym? Dbanie o dobrostan? Wybór zależy jedynie od Was.

Autor: Konrad Ryszard Wysocki – socjolog, edukator przestrzenny i antydyskryminacyjny, doktorant nauk socjologicznych i językoznawstwa w Międzydziedzinowej Szkole Doktorskiej, pracuje w Fundacji Szkoła z Klasą oraz Fundacji Pole Dialogu. Zawodowo i duchowo związany z metodami dydaktycznymi i partycypacją młodzieży.