Oduczanie kojarzy nam się często z zapominaniem. Coś wiedzieliśmy, a teraz już tego nie wiemy, czujemy stratę i żal. A co jeśli proces zapominania jest niezbędny do tego, aby zapamiętać coś nowego. W ostatnim czasie zostaliśmy postawieni w obliczu nieoczekiwanych zmian, które wytrąciły nas z codziennych przyzwyczajeń. Taka sytuacja – pełna niepewności i braku stabilności – jest szansą na uwolnienie kreatywności. Kreatywność rozumiemy, jako sposób myślenia, który jest inny niż dotychczasowy, w którym akceptujemy, że czegoś nie wiemy, bo to otwiera nas na nowe rozwiązania i sposoby działania. Ale żeby zacząć robić czy myśleć inaczej często musimy najpierw oduczyć się tego, co wcześniej robiliśmy mechanicznie i odruchowo.
Uczenie i uczenie się kojarzy nam się z nakładaniem kolejnych warstw: przyrasta wiedza, dochodzą nowe umiejętności. Przebicie się przez te warstwy do podstaw czegoś, co ukształtowało nasz sposób myślenia i co chcemy zmienić, nie jest łatwe. Proces ten wymaga elastyczności umysłu i otwartości na zmianę. Konieczna jest także odwaga i przyznanie przed samym sobą, że być może nasze założenia były błędne, że myliliśmy się, albo że zmienił się kontekst i świat wokół nas i w związku z tym musimy wiele rzeczy poukładać sobie na nowo. Tylko pozostając otwartymi na zmianę siebie jesteśmy w stanie rozwijać się jako nauczyciele i nauczycielki, jako rodzice i jako ludzie.
Elastyczność myślenia i otwartość na ciągłe oduczanie i uczenie się na nowo to cechy szczególnie wartościowe w świecie VUCA (volatility – zmienność, uncertainty – niepewność, complexity – złożoność, ambiguity – niejednoznaczność), w którym przyszło nam żyć. Młode osoby, które wejdą w dorosłość nie spotkają w niej jasnych podziałów i prostych odpowiedzi. Świat pędzi z zawrotną prędkością, przekształca się i zmienia. Możemy próbować przewidzieć kierunki tej zmiany, ale przede wszystkim musimy zaakceptować, że nie wszystko jesteśmy w stanie zaplanować. Dlatego warto zadać sobie pytanie, jak uczyć, by wypracowywać wśród swoich uczniów i uczennic otwartość nie tylko na zdobywanie nowych umiejętności, ale też na kwestionowanie tego, co już potrafią. Pokazywać im, jak ważne jest nieustanne stawianie sobie pytań i świadomość, że wszyscy działamy według schematów, które warto, byśmy umieli rozpoznawać i zmieniać według potrzeb.
Myśląc o planach na nowy rok szkolny zastanów się: czego możesz oduczyć się w tym roku? Może zamiast planu nauczania, warto zrobić plan oduczania?
Inspiracją do napisania tego newslettera był artykuł Iwa Zmyślonego Kreatywność jako (un) learning.
Powyższy tekst został wysłany w sierpniu 2021 roku do osób zapisanych do naszego newslettera.