Edukacja seksualna pozostaje w Polsce tematem wielu sporów, ale ponad podziałami łączy nas wspólna troska: jak skutecznie chronić dzieci przed cyfrowymi zagrożeniami i wspierać je, gdy tego potrzebują.W obliczu dynamicznego rozwoju technologii i coraz większej obecności młodych ludzi w internecie, znaczenie tej edukacji staje się jeszcze bardziej widoczne. Jednym z najważniejszych wyzwań jest zapewnienie młodym osobom bezpieczeństwa w świecie online, gdzie zagrożenia takie jak seksting czy grooming stają się coraz bardziej powszechne.

Przedwczesna konfrontacja dzieci i młodzieży z treściami seksualnymi

Ekspozycja młodych ludzi na nieodpowiednie treści seksualne jest problemem, który może mieć daleko idące konsekwencje dla ich rozwoju emocjonalnego i psychicznego. Częściej niż co dziesiąty nastolatek wysłał nagie lub półnagie zdjęcia za pośrednictwem internetu (NASK, Nastolatki 3.0, 2021). Kontakt z treściami pornograficznymi czy presja rówieśnicza na udział w sekstingu może prowadzić do obniżenia poczucia własnej wartości, problemów z budowaniem zdrowych relacji oraz trudności w zrozumieniu granic i norm w relacjach międzyludzkich.

Seksting i jego konsekwencje

Seksting, czyli przesyłanie intymnych zdjęć lub wiadomości za pomocą urządzeń elektronicznych, to zjawisko, które zyskuje na popularności wśród młodych ludzi. Choć może wydawać się niewinne, niesie za sobą wiele zagrożeń. Materiały te mogą zostać wykorzystane w sposób niezgodny z wolą ich autorów, co prowadzi do poważnych konsekwencji, takich jak upokorzenie, cyberprzemoc czy nawet szantaż.

Child grooming – manipulacja w internecie

Grooming to proces manipulacji, w którym dorosła osoba stara się zdobyć zaufanie dziecka, aby wykorzystać je w sposób seksualny. Działania groomera często zaczynają się niewinnie, ale z czasem przybierają coraz bardziej niebezpieczną formę. Dlatego tak ważne jest, aby dzieci i młodzież były świadome, jak rozpoznać takie zachowania i gdzie szukać pomocy.

Edukacja seksualna

Edukacja seksualna może odegrać kluczową rolę w przeciwdziałaniu tym zjawiskom. Dotyczy seksualności, jako ważnej i pozytywnej części naszego życia, nie pomijając również zagrożeń i trudności, które mogą jej dotyczyć. W jej ramach mieści się kwestia potrzeb, w tym zrozumienia i akceptacji, umiejętność tworzenia relacji, rozumienie własnych granic i asertywna komunikacja, a także akceptacja swojego ciała. 

Rodzice i nauczyciele powinni budować otwarte i wspierające relacje z dziećmi, aby mogły one bez obaw zgłaszać wszelkie niepokojące sytuacje – nie przepytywać a słuchać, wierzyć dziecku i nie obwiniać go. Budowaniu wartościowych relacji między rodzicem a młodą osobą będą sprzyjać: otwartość, zaspokajanie potrzeb emocjonalnych dziecka, dawanie wystarczającej ilości uwagi, bliskości, czułości i akceptacji. Ważne jest również uświadamianie dzieci, że nie są winne za manipulacje, którym zostały poddane, oraz zapewnienie im odpowiedniego wsparcia emocjonalnego.

Poprzez uświadamianie dzieci i młodzieży o zagrożeniach oraz uczenie ich, jak reagować w sytuacjach ryzykownych, możemy wspierać ich w budowaniu asertywności i zdolności do podejmowania świadomych decyzji.

Jak wspierać cyberbezpieczeństwo dzieci i młodzieży - wskazówki

Oto kilka kluczowych wskazówek dla rodziców i nauczycieli:

  1. Edukacja seksualna – regularne rozmowy na temat zagrożeń w internecie i nauka, jak się przed nimi chronić, są kluczowe dla budowania świadomości młodych ludzi.
  2. Bliska relacja i zaufanie – dzieci powinny czuć, że mogą liczyć na wsparcie dorosłych, bez obawy przed krytyką czy karą.
  3. Brak obwiniania – w trudnych sytuacjach ważne jest, by nie obwiniać dziecka, lecz skoncentrować się na udzieleniu mu pomocy.
  4. Wsparcie instytucjonalne – zachęcanie do korzystania z pomocy specjalistów, czy telefony zaufania, może być kluczowe w rozwiązywaniu problemów.

Edukacja seksualna oraz otwarta komunikacja są fundamentami, które pozwalają dzieciom i młodzieży lepiej radzić sobie z wyzwaniami współczesnego świata. To nasze wspólne zadanie jako społeczeństwa, by zapewnić im bezpieczeństwo i wsparcie.

Nauczycielom i nauczycielkom szkół średnich polecamy skorzystać z gotowego scenariusza lekcji na temat sekstingu z podręcznika Postaw na cyfrowe obywatelstwo (strona 172).

O sekstingu i child groomingu - podcast

Więcej na temat tych zagadnień możesz dowiedzieć się z naszego podcastu. Zachęcamy do wysłuchania odcinka “Na co uważać w sieci? – o sextingu i child groomingu”, który prowadzi Hubert Pajączkowski, koordynator programów w Fundacji Szkole z Klasą, edukator seksualny. Gościnią odcinka jest Oliwia Chojnacka, specjalistka ds. reagowania na nielegalne i szkodliwe treści w internecie w zespole dyżurnet.pl i współautorka raportu Ryzykowne zachowania seksualne i seksualizacja młodych użytkowników internetu.