Jak narzędzie generatywnej sztucznej inteligencji wykorzystywane są w szkole? Na to pytanie można znaleźć odpowiedź w najnowszej publikacji: „Generatywna sztuczna inteligencja w polskiej szkole. Przecieranie szlaków”, pod redakcją eksperta Fundacji Szkoła z Klasą, Jacka Pyżalskiego.
Raport opublikowany przez NASK opiera się na badaniach przeprowadzonych wśród 995 nauczycielek i nauczycieli klas 4–8. Opracowanie prezentuje zarówno dane ilościowe, jak i jakościowe, a także wskazuje wyzwania, ryzyka i rekomendacje dotyczące wykorzystywania AI w edukacji.
Jak nauczyciele korzystają z AI w szkole?
Z badań wynika, że tylko 25% respondentów używało AI w roku szkolnym 2023/2024, a 75% w ogóle z niej nie korzystało. Tam, gdzie sztuczna inteligencja jest stosowana, nauczyciele wykorzystują ją m.in. do:
przygotowywania sprawdzianów, kart pracy i scenariuszy zajęć,
dostosowywania materiałów dla uczniów ze SPE,
tłumaczenia tekstów na język ukraiński,
pisania maili do rodziców i podsumowań projektów,
prowadzenia lekcji o AI i jej ograniczeniach.
Typologia ról AI w praktyce nauczycielskiej
Na potrzeby w/w badań prof. Pyżalski zaproponował prosty model pokazujący, jakie role może pełnić AI w edukacji. Nauczyciele używają jej jako giermka (narzędzie pomocnicze), sekretarza (do zadań administracyjnych), komunikatora (wspieranie komunikacji), a także uczą uczniów samodzielnie z niej korzystać – wtedy AI staje się narzędziem młodych ludzi. Na lekcjach etyki, informatyki czy WOS-u pojawia się także jako pomnik – temat refleksji, dyskusji i krytycznego namysłu.
Nadzieje, obawy i rekomendacje
AI w edukacji budzi jednocześnie nadzieję i niepokój. Nauczyciele dostrzegają jej potencjał, ale też stawiają pytania o jakość generowanych treści, etykę, wpływ na relacje i rozwój uczniów. Autorzy i autorki publikacji zwracają uwagę na zróżnicowany poziom gotowości do używania generatywnej sztucznej inteligencji w szkole, który według nich często wynika z nierównych kwalifikacji i dostępności. Podkreślają również potrzebę rozwijania kompetencji cyfrowych zarówno nauczycieli, jak i uczniów. Można to uzyskać poprzez szkolenia oraz wspólne ustalanie zasad korzystania z AI w codziennej pracy szkoły.
Istotne jest, aby w szkołach rozmawiać o mocnych i słabych stronach SI oraz o konieczności krytycznego i odpowiedzialnego korzystania z tego narzędzia. Według autorów publikacji sztuczna inteligencja powinna być formalnie uwzględniona w programach nauczania i dokumentach szkolnych. Traktujmy ją nie jako zagrożenie, lecz jako element rzeczywistości edukacyjnej wymagający przemyślanego podejścia.
Pełny raport dostępny jest na stronie NASK: https://nask.pl/aktualnosci/gdy-sztuczna-inteligencja-wkracza-do-szkoly