Kolory, estetyka, wygoda, relaks, rozmowa, integracja, współpraca, kreatywność, wolność – takimi słowami uczniowie określili projekty zmiany w przestrzeni edukacyjnej, którą wspólnie z nauczycielami wprowadzili w swoich szkołach w programie Zaprojektuj szkołę.
Użyte przez uczniów określenia pokazują, że w Zaprojektuj szkołę chodziło o coś więcej niż tylko o zmianę przestrzeni. To program o relacjach między uczniami i nauczycielami, o współtworzeniu najbliższego otoczenia i braniu za nie odpowiedzialność, o świadomości swoich potrzeb, współpracy w grupie i przezwyciężaniu kryzysów, które pojawiają się w każdym projekcie.
W pierwszej edycji programu wzięło udział sześć warszawskich placówek. Każda z nich zaprojektowała i wprowadziła zmianę lub modernizację jakiegoś miejsca w swojej szkole:
- Szkoła Podstawowa nr 141 im. majora Henryka Sucharskiego, Otwarte drzwi do naszego świata: odnowiono wejście do szkoły i wprowadzono nowe zasady w szatni dla rodziców
- Szkoła Podstawowa nr 351 im. Bolesława Prusa, Szkoła XXI wieku – miejsce pozytywnej twórczości: remont sali od polskiego i stworzenie przestrzeni do relaksu na korytarzach
- Szkoła Podstawowa nr 382 im. Warszawskich Dzieci, Kącik ciszy: urządzono salę relaksu i cichej pracy
- Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 1, Zmieniasz otoczenie, zmieniasz spojrzenie: modernizacja toalet połączona z akcją uświadamiającą o porządku i dbaniu o szkolne łazienki
- CLX Liceum Ogólnokształcące im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota”, Kącik przy salach 20, 21, 22: powstał kącik wypoczynkowy na korytarzu
- Zespół Szkół Stenotypii i Języków Obcych, Szkoła nie musi być nudna: uatrakcyjniono ściany na korytarzu
Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o działaniach i doświadczeniach szkół, kliknijcie w link poniżej i przeczytajcie Dobre praktyki z I edycji programu.
Szkoły różniły się pod względem potrzeb, wieku uczniów czy – w efekcie – realizowanych projektów. Można jednak dostrzec w ich doświadczeniach pewne elementy wspólne.
Włączanie i współodpowiedzialność
We wszystkich szkołach udało się stworzyć zespoły projektowe, w których uczniowie i nauczyciele pracowali ze sobą na partnerskich zasadach. Takie podejście wymagało od nauczycieli wyjścia z tradycyjnej roli oraz zbudowania w zespole wzajemnego zaufania. Młodzi ludzie poczuli, że są traktowani podmiotowo, że ich głos ma znaczenie oraz mają wpływ na swoje najbliższe otoczenie.
– Poprzez barwy możemy wyrazić siebie. – Wcześniej szkoła wyglądała jak szpital. Teraz lepiej się w tej szkole czujemy. Nie czujemy się martwi. (ZSSiJO)
– Przez to możemy się wreszcie poczuć, jak u siebie. (CKZiU 1)
Ten model współpracy nie odnosi się tylko do pracy stosunkowo wąskiego zespołu projektowego, ale często został zastosowany na poziomie całej szkoły, jak i w relacjach z rodzicami. W niektórych placówkach wybór rozwiązania (jaką przestrzeń w szkole zmienić i w jaki sposób) był szeroko dyskutowany, a decyzje zapadały w wyniku głosowania.
– Prowadziliśmy konsultacje z całą szkołą. W głosowaniu na hasło wzięło udział 800 uczniów. (SP 141)
– Środki pozyskaliśmy w ten sposób, że cała szkoła się włączyła. Zorganizowaliśmy na przykład kiermasz wielkanocny na ten cel. – Odnieśliśmy sukces – okazało się, że dzwonią do nas inne szkoły, bo słyszały, że coś się u nas dzieje. To pozytywnie wpływa na wizerunek szkoły. To, że się otwieramy na potrzeby dzieci. (SP 382)
– Zbiórkę funduszy przeprowadziliśmy w ten sposób, że zorganizowaliśmy kawiarenkę. Poza tym wysłaliśmy list do rodziców librusem z prośbą o wsparcie. (CLX LO)
Integracja społeczności szkolnej
Zespoły projektowe złożone były z uczniów i nauczycieli (i/lub innych pracowników szkoły), a uczniowie zazwyczaj pochodzili z różnych klas i roczników. To prowadziło do ich integrowania się, ale również pozwalało spojrzeć na potrzeby szkoły z różnej perspektywy. Dodatkowo w części placówek odbyły się akcję informacyjno-promocyjne projektu. Pod ich wpływem w rearanżację przestrzeni włączyli się uczniowie spoza zespołu projektowego.
– Poznaliśmy uczniów z innych klas. (ZSSiJO)
– Nasza Pani robiła spotkania z oddziałami szkolnymi dla dorosłych i z dyrekcją. – Dorośli uczą się u nas w weekendy. Pod wpływem tej zmiany oni też poprosili dyrekcję o organizację punktu cateringowego i dostali na to zgodę. (CKZiU 1)
– Pomagali nam spontanicznie wszyscy przechodzący korytarzem. Każdy chciał coś pomalować, zrobić… – Powstało fajne miejsce, gdzie można zjeść śniadanie i porozmawiać. – Bardzo się zintegrowaliśmy. (SP 382)
– Uczniowie spoza grupy projektowej zaangażowali się w szlifowanie skrzynek i roweru, woźny odmalował ściany, ktoś nam uszył poduchy na skrzynki. (CLX LO)
Działania projektowe
We wszystkich szkołach zespoły zrealizowały projekty – od etapu diagnozowania potrzeb, przez planowanie działań, po ich realizację. Dzięki temu uczniowie zdobyli cenne kompetencje, takie jak: zarządzanie projektem, praca w zespole, planowanie i wprowadzanie działań, aż po realizację celu. Zmierzyli się również z trudnymi sytuacjami wpisanymi w każde działanie projektowe: spadek motywacji, konflikty i dążenie do kompromisu, brak czasu czy funduszy. Ich przezwyciężenie dało jeszcze większą satysfakcję.
Rola dyrekcji
Wszyscy uczestnicy zgodnie podkreślali, że postawa dyrektora – to, czy jest sojusznikiem, czy nie – wpływa w znacznym stopniu na realizację projektu. Doświadczenia były zróżnicowane. Niektóre zespoły otrzymały wsparcie dyrektora np. na poziomie otwartości na działanie, na głos uczniów; inne dostały także fundusze na przeprowadzenie projektu zmiany; czasami poparcie dyrektora dla projektu było zdobywane stopniowo. A ponieważ bez zgody dyrekcji nie może w szkole zostać przeprowadzona żadna zmiana w przestrzeni, warto o tę relację zadbać od samego początku działań.
– Chcemy zrobić remont patio, zagospodarować przestrzeń nad aulą, bo tam jest teraz graciarnia i zorganizować jakieś miejsce dla nauczycieli. Pierwszym krokiem będzie zebranie ludzi i przekonanie pani dyrektor. (CKZiU 1)
– Pani dyrektor dysponowała sporą kwotą i przekazała ją do naszej dyspozycji. Dzięki temu udało nam się zrealizować więcej niż planowaliśmy. (SP 351)
Autorka: Aleksandra Saczuk