Przy okrągłym stole wokół zdrowia psychicznego wirtualnie usiadły obok siebie różne grupy, które wchodzą w skład szkolnej społeczności i budują ją na co dzień. Przeczytajcie, co nam powiedziały dyrektorki szkół.
Bezpieczne relacje
Kluczowym zadaniem dyrektorów i dyrektorek jest dbanie o organizację pracy szkoły tak, żeby działy się w niej rzeczy celowe i sensowne. Jednak warunkiem realizowania różnych szkolnych aktywności jest dążenie do tego (i troska o to), żeby wszyscy, którzy się w niej uczą i pracują, czuli się tam bezpiecznie i mogli budować zdrowe relacje oparte na zaufaniu. Tylko w takiej szkole – zdaniem naszych rozmówczyń – jest miejsce na popełnianie błędów i wyciąganie wniosków, okazanie słabości czy przyznanie się do niewiedzy (i dotyczy to zarówno nauczycieli jak i uczniów).
Dyrektorki podkreślały potrzebę wzmocnienia poczucia wpływu na szkolną rzeczywistość zarówno u uczniów i uczennic, jak i nauczycieli i nauczycielek czy rodziców. Szkoła, o której współdecydują różni członkowie szkolnej społeczności, będzie lepiej dopasowana do ich potrzeb. Ważna jest ich zdaniem zwykła, codzienna rozmowa.
Ważni są rodzice i bieżący kontakt z nimi. Nasze rozmówczynie rozumieją, że rodzice chcą wiedzieć, jak radzą sobie ich dzieci, co się dzieje w klasie, na co powinni zwracać uwagę. Podkreślają jednocześnie, że to nie muszą być formalne i ustrukturyzowane rozmowy. Ważna jest otwartość obu stron na komunikację i stały przepływ informacji między szkołą a domem. Uważają, że im bliższa i lepsza jest współpraca z rodzicami, tym lepiej dla ucznia czy uczennicy i szkoły jako takiej.
Dobrostan jest dla nich wartością samą w sobie i jednocześnie warunkiem skutecznego uczenia się. Warto go pielęgnować między innymi za pośrednictwem małych rzeczy, drobnych wydarzeń czy rytuałów. Wspólne śniadanie w szkole z nauczycielami, rodzicami i uczniami, lekcje pośród zieleni, granie w planszówki to świetne okazje, żeby być razem w sytuacji innej niż klasycznie rozumiane szkolne zajęcia.
Demokracja szkolna
Dyrektorki rekomendują, by dawać uczniom i uczennicom możliwie dużo sprawczości i przestrzeni do podejmowania decyzji w szkole; również tych decyzji, które dotyczą spraw stanowiących istotę działania szkoły – programu czy metod nauczania.
Mówią: stwórzmy im przestrzeń do organizowania wieców, prezydiów uczniowskich, mniejszych i większych spotkań. Dzięki podejściu partycypacyjnemu uczniowie i uczennice staną się dla nas partnerami i będą mieli realne przełożenie na otaczającą ich i nas rzeczywistość. W ten sposób wzmocnimy ich kompetencje obywatelskie, ale też – może zaskakująco dla nas samych – nauczymy się czegoś o perspektywie młodych ludzi i zobaczymy, że, jeśli szkołę będziemy tworzyć wspólnie, to będzie to z zyskiem dla nas wszystkich.
Mniej dokumentów, więcej wspólnoty
Dyrektorki dostrzegają wyraźnie, że w czasie pandemii mniej było kontroli i sprawdzania szkoły ze strony kuratoriów czy ministerstwa. Okazuje się to dla nich bardzo cennym doświadczeniem, bo pozwala bardziej aktywnie korzystać z własnej autonomii. Wiele z nich wypracowało sobie w ciągu tego – jak podkreślają trudnego – roku własne, nowe mechanizmy działania w szkole i nie tęsknią za ankietami i dokumentami.
Podkreślają, że pandemia zmodyfikowała stare sposoby myślenia i pokazała, że wspólnota, relacje, sukces rozumiany jako przekraczanie własnych ograniczeń, a nie miejsce w rankingu, są gwarantem przetrwania trudnych chwil. To ważna lekcja, zróbmy wszystko, by o niej nie zapomnieć – mówią.
Tekst powstał na podstawie wypowiedzi dyrektorek biorących udział w obradach okrągłego stołu wokół zdrowia psychicznego, zorganizowanego przez Fundację Szkoła z Klasą. W obradach udział wzięły:
Oktawia Gorzeńska – wieloletnia dyrektorka Gimnazjum nr 1 w Gdyni, twórczyni szkoły w chmurze (17 LO w Gdyni) oraz Flagowej Szkoły Microsoft (ZSO 8 w Gdyni)
Marta Szczepańska – wicedyrektorka, psycholożka i Anna Nogaj – wicedyrektorka, Akademia Dobrej Edukacji w Jabłonnie, Stowarzyszenie Dobra Edukacja
Dorota Suchacz – prawniczka, filolożka angielska, dyrektorka, II Liceum Ogólnokształcące im. dr W. Pniewskiego w Gdańsku
Ewa Kaliszuk – dyrektorka, Niepubliczna Szkoła Podstawowa Fundacji Królowej Świętej Jadwigi w Przyłękowie
Dorota Fiett – biolożka, dyrektorka, Bednarska Szkoła Realna w Warszawie
Redakcja tekstu:
Marta Puciłowska i Anna Nowacka