W świecie pełnym wyzwań, gdzie codzienność nierzadko przytłacza szybkością informacji i natłokiem bodźców, nauczenie młodych ludzi uważności, empatii i odpowiedzialności społecznej staje się jednym z najważniejszych celów edukacji. Takie właśnie wartości rozwijali uczniowie z Rybnika, biorąc udział w międzynarodowym programie Solidarność. Podaj dalej! prowadzonym przez Fundację Szkoła z Klasą. 

Empatia, uważność i pocztówka do świata - Solidarność. Podaj dalej! case study

Program Solidarność. Podaj dalej!, który od 2017 roku realizowany jest równolegle w Polsce, Francji, Chorwacji, Hiszpanii, Słowenii i Włoszech, łączy uczniów z różnych krajów wokół ważnych tematów społecznych. Uczestnicy analizują współczesne fotografie i piszą kartki – osobiste wiadomości, które wysyłają nieznajomym osobom lub instytucjom. Te krótkie teksty stają się formą międzyludzkiego dialogu i pretekstem do rozmowy o świecie, emocjach i wartościach.

W rybnickiej szkole udział w programie koordynowany był przez Joannę Królikowską, nauczycielkę, wychowawczynię i arteterapeutkę, która zdecydowała się zaangażować w niego grupę uczniów – chłopców, którzy ochoczo podjęli się wyzwania.

To było spotkanie z różnymi sferami naszego życia, które są problemami współczesnych społeczeństw, a jednocześnie – problemami wielu ludzi jako jednostek. Uczniowie uczyli się empatii, uważności i szacunku dla odmiennych punktów widzenia – wspomina nauczycielka.

Wspólna praca, wspólna odpowiedzialność

Zajęcia, prowadzone poza planem lekcyjnym, były okazją do rozmów, wyrażania emocji i rozwijania kompetencji komunikacyjnych. Grupa wspólnie analizowała zdjęcia, pisała teksty, długo zastanawiała się nad wyborem właściwych słów. Chodziło nie tylko o wyrażenie siebie, ale także o próbę wejścia w świat odbiorcy – nieznanej osoby, która otrzyma kartkę. Wspólne pisanie stało się przestrzenią do rozmów o uczuciach, wartościach, trudnych doświadczeniach i globalnych problemach.

Czasem potrafiliśmy bardzo długo szukać odpowiedniego słowa. To było wyzwanie – jasno wyrazić myśl, a jednocześnie dotrzeć do odbiorcy i uszanować jego perspektywę – opowiada Joanna Królikowska.

Dodatkowym elementem programu była decyzja o osobistym dostarczeniu części pocztówek. Uczniowie samodzielnie wybierali adresatów – osoby i instytucje, które uznali za ważne – a potem planowali spotkania, przygotowywali się do rozmowy i samodzielnie tłumaczyli cel wizyty.

To był ważny moment. Uczyli się planowania, komunikacji i odwagi w bezpośrednim kontakcie. A przede wszystkim – poczucia sprawczości – dodaje nauczycielka.

Bez presji, a z potrzeby serca

Uczniowie zaangażowali się w działania z własnej inicjatywy, poświęcając swój wolny czas. Program nie zakładał nagród ani rywalizacji – działać warto było dla samego działania. To doświadczenie współpracy i tworzenia czegoś ważnego stało się dla nich źródłem satysfakcji.

Jeden z uczniów powiedział:

Najbardziej podobało mi się to, że mogłem podzielić się moim zdaniem na temat różnych problemów globalnych. Największym wyzwaniem było ubranie w słowa tego, co chciałem przekazać.

Kolega dodał:

Z programu dowiedziałem się wielu rzeczy z dziedziny psychologii. Najbardziej zapamiętałem momenty, kiedy zanosiliśmy kartki do instytucji.

Edukacja obywatelska - wspólne przeżywanie, trwałe efekty

Program pozostawił trwały ślad nie tylko w emocjach, ale i w relacjach – zarówno między uczniami, jak i między uczniami a nauczycielką. Wzmocnił więzi, poprawił komunikację, stał się źródłem nowych doświadczeń.

Z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że było to dla nas piękne doświadczenie – edukacyjne, wychowawcze, emocjonalne i społeczne. Udział w programie pozwolił na zbudowanie bardzo pozytywnych relacji, które przekładają się na inne aspekty szkolnego życia.

Joanna Królikowska podkreśla też, że program doskonale wpisuje się w podstawy programowe, rozwijając jednocześnie umiejętności miękkie kompetencje przyszłości – od empatii, przez komunikację, po planowanie działań i organizację.

Na koniec dodaje:

To jedno z cenniejszych przedsięwzięć, w których brałam udział przez prawie 30 lat pracy. Zachęcam wszystkich nauczycieli – niezależnie od etapu edukacyjnego – by dołączyli do kolejnych edycji.

Relacja z udziału w programie Solidarność Podaj dalej! 2024/2025: Joanna Królikowska, nauczycielka w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 34 Im. Ireny Sendlerowej W Rybniku

O programie Solidarność. Podaj dalej!

Celem programu jest uwrażliwianie uczniów i uczennic na drugiego człowieka oraz tworzenie przestrzeni do rozmowy w szkole na aktualne tematy społeczne. Solidarność. Podaj dalej! jest prowadzona w Polsce przez Fundację Szkoła z Klasą od 2017 roku. Młodzi ludzie, którzy biorą udział w przedsięwzięciu analizują i interpretują współczesne fotografie, a następnie przekuwają swoje myśli w tekst – piszą pocztówkę i wysyłają ją do wybranych nieznajomych osób lub instytucji.  

Każda kartka niesie podwójny przekaz: z jednej strony poprzez same zdjęcia, wybrane we współpracy z wybitnymi fotografami i fotografkami ze wszystkich krajów programu, a z drugiej dzięki osobistej wiadomości napisanej przez uczniów i uczennice. 

Program jest realizowany międzynarodowo, a w akcji biorą udział również szkoły z Francji, Chorwacji, Słowenii, Hiszpanii i Włoch.

Chcesz dowiedzieć się więcej o Solidarność. Podaj dalej! Zajrzyj na stronę programu. Znajdziesz tam m.in scenariusze lekcji dotyczące edukacji obywatelskiej.