Wartość dodana (angielski tytuł: Added value) to program, w którym chcemy zachęcić nauczycieli do uczenia matematyki w ciekawy i niestandardowy sposób, tak by pokazać jej praktyczny wymiar. Chcemy, aby uczniowie uwierzyli, że matematyki nie tylko da się nauczyć i można ją polubić, ale przede wszystkim, że warto to zrobić. Matematyka odbierana jest jako trudna, na co dzień nieprzydatna, od wielu lat istnieje społeczne przyzwolenie na jej nieznajomość. W programie Wartość dodana chcemy to zmienić.
Wspólnie z partnerami z Hiszpanii, Holandii i Irlandii, wypracowujemy konkretne narzędzia, które pomogą nauczycielom w prowadzeniu lekcji w taki sposób, by pokazać praktyczne zastosowanie matematyki w życiu codziennym. Będziemy także zachęcać matematyków do współpracy z nauczycielami innych przedmiotów, co pokaże uczniom, że matematyka jest naprawdę wszędzie i pomaga zrozumieć świat. Przeprowadzone w ramach programu międzynarodowe badania pokazują, że problemy z tym przedmiotem w szkole mają wiele źródeł. Często nauczycielom edukacji wczesnoszkolnej brakuje pewności siebie w omawianych zagadnieniach matematycznych, ograniczają się do przekazywania schematów, zamiast uczyć kreatywnego myślenia. Nauczyciele, często sami będący ofiarami nieefektywnego systemu nauczania, przekazują uczniom swoją nieporadność. Nauczycielom na późniejszym etapie edukacji często brakuje praktycznych umiejętności dydaktycznych. Pomimo tego, że w podstawie programowej kładzie się nacisk na rozumowanie, argumentację i tworzenie strategii rozwiązywania problemów, w praktyce lekcje często ograniczają się do powielania schematów. Nadmierne skupianie się na podstawowych, łatwych do ocenienia, umiejętnościach narzędziowych, tłumi w uczniach ciekawość i kreatywność.
Pomimo wielu problemów i nie zawsze sprzyjającej sytuacji w szkołach jest wielu nauczycieli, którzy uczą w ciekawy i nowatorski sposób, odczarowując matematykę. Właśnie z taką grupą będziemy pracować przy tworzeniu pomocy matematycznych. Dzięki przygotowanym w programie narzędziom, chcielibyśmy wesprzeć nauczycieli w odchodzeniu od schematów. Naszym celem jest stworzenie spójnych, wartościowych, łatwych w użyciu i przede wszystkim uniwersalnych narzędzi, pokazujących uczniom matematykę, jako istotny element otaczającego nas świata. Zależy nam na tym, żeby wypracowane pomoce, jak najlepiej odpowiadały na potrzeby nauczycieli i uczniów. Wykorzystując metodę design thinking, prototypujemy, testujemy i modyfikujemy narzędzia, w ciągłej współpracy z praktykami. Wierzymy, że wspólnie udowodnimy, że Matematyka jest wszędzie!
PODSUMOWANIE BADAŃ
W ramach projektu przeprowadziliśmy badania przyszłych użytkowników. Dzięki badaniom dowiedzieliśmy się, jak matematycy postrzegają swój przedmiot, co sądzą o programie nauczania i co ułatwiłoby im uczenie. Poniżej przedstawiamy krótkie podsumowanie wyników.
Wszyscy badani nauczyciele uważają program nauczania za przeładowany. Zbyt mała liczba godzin w tygodniu pozwala jedynie na ścisłe realizowanie programu. Z reguły nauczyciele posługują się w tym celu podręcznikiem, podążając za nim krok po kroku. W porównaniu z programami szkoły holenderskiej, irlandzkiej czy hiszpańskiej, polski zawiera o wiele więcej zagadnień.
Część nauczycieli stara się pokazać, że matematyka jest przydatna i sięga po przykłady z życia. Takie przykłady zwiększają szanse na zaangażowanie uczniów. Ciekawymi pomysłami do wykorzystania na lekcji matematyki są gry, organizacja wystąpień publicznych (typu TED-x), grywalizacja, tworzenie matematycznych pokojów zagadek (escape rooms).
Nauczyciele cenią sobie także wszelkie fizyczne pomoce, które mogą wykorzystać na lekcji. Takie narzędzia w polskiej szkole występują rzadko. Najbardziej aktywni nauczyciele sami tworzą tego typu pomoce, podkreślają jednak czasochłonność tego procesu. W rezultacie używanie ciekawych narzędzi to rzadkość. Część osób sięga po zasoby online, czego przykładem może być geogebra, przybliżająca geometrię. Geogebra jest dostępna w wielu językach, także w polskim. Umożliwia m.in. zrozumienie budowy brył i ich przekształceń.
Polscy nauczyciele różnych przedmiotów rzadko ze sobą współpracują, choć część dostrzega taki potencjał, a nawet potrzebę. Interdyscyplinarne podejście znajduje swoje odzwierciedlenie przede wszystkim w dodatkowych projektach, jak np. organizacja dnia liczby Pi czy dzień nauki. Na co dzień nie ma na to czasu, a sam system edukacyjny nie zachęca do stosowania holistycznego podejścia. Zdarza się, że nauczyciele uczący w tej samej klasie (np. nauczyciel matematyki i informatyki lub fizyki) uzgadniają kolejność omawianych zagadnień. Nie realizuje się jednak wspólnych lekcji, ani nie omawia jednego zagadnienia z różnych perspektyw. Tematy są oderwane od siebie, każdy nauczyciel idzie swoim (podporządkowanym programowi) rytmie. Zastosowanie nowego, interdyscyplinarnego i problemowego podejścia wymagałoby radykalnych zmian, nie tylko w programie nauczania, ale także nastawieniu dyrekcji szkół i samych nauczycieli.
W Polsce istnieje społeczne przyzwolenie na brak rozumienia i nieznajomość matematyki, co w odczuciu nauczycieli dodatkowo stanowi problem. Sama niechęć do matematyki pojawia się na początkowym etapie edukacji, a później jedynie się wzmaga. Nauczyciele kolejnych etapów edukacyjnych przyczyn upatrują w niedostosowaniu programu i metodyki nauczania do potrzeb, zainteresowań i możliwości najmłodszych dzieci.
Nauczyciele uważają, że znajdują się pod nieustanną presją egzaminów i ich wyników. Presję tę często wywołują rodzice.To z kolei ogranicza możliwość skupienia się nie tylko na opanowaniu podstawowych umiejętności liczenia, ale także na uczeniu krytycznego myślenia czy rozwiązywania problemów. Mimo obecności tych celów w programie nauczania, nie są one realizowane. Sami nauczyciele zwracają uwagę na to, że ich uczniowie często dobrze radzą sobie z opanowaniem podstawowych umiejętności matematycznych, ale wobec bardziej złożonego problemu stają bezradni.
Autorką badania i jego podsumowania jest Julia Nowicka.
Raport z badań przeprowadzonych w ramach projektu w krajach partnerskich.
Podsumowanie badań przeprowadzonych w ramach projektu w krajach partnerskich.
Wartość dodana_Podsumowanie badań porównawczych (polska wersja językowa)
Added Value_Summary Research Overview (angielska wersja językowa)
Do udziału w projekcie może zgłosić się placówka edukacyjna pracująca z dziećmi i młodzieżą w wieku 10-14 lat.
Zgłoszenia dokonuje w imieniu szkoły lub innej placówki nauczyciel matematyki lub opiekun grupy uczniów przez wypełnienie formularza zgłoszeniowego.
Koordynatorka programu Wartość dodana
Anna Urbańska
anna.urbanska@szkolazklasa.org.pl | (+48) 22 658 00 73
Program realizowany jest we współpracy z partnerami z Hiszpanii, Irlandii i Holandii dzięki finansowaniu ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu Erasmus +.
